Schotlandreis Panora Lyceum

Waar denk je aan bij vernieuwend onderwijs? Nou, niet iedereen denkt meteen aan Schotland als je vraagt naar een verfrissende kijk op onderwijs. Toch vertrokken wij, pioniers van het Panora Lyceum, begin oktober naar Glasgow om een kijkje te nemen in het Schotse onderwijs. Klaar om ons te laten verrassen begonnen we met een lezing door Nick Morgan van Education Schotland, wat een soort mix bleek van onze schoolinspectie en SLO. Zo startte onze studiereis meteen in de schoolbanken en leerden we meer over het Schotse schoolsysteem.

Maatschappelijk betrokken leren is een belangrijk uitgangspunt bij het vormgeven van het Panora Lyceum en daar hebben ze in Schotland al langer ervaring mee. Schotland had (en heeft) te maken met grote maatschappelijke uitdagingen. Om deze problemen aan te pakken heeft Education Schotland samen met docenten het Curriculum for Excellence ontworpen. De drie uitgangspunten hierbij waren: Excellence (een hoog niveau), Equity (gelijke kansen voor ieder kind, ongeacht zijn/haar afkomst) en Empowerment (de positie van de docent versterken). De vraag bij dit soort mooie ideeën is of het ook zichtbaar is in de praktijk en na dit wat theoretische verhaal hadden we wel zin gekregen om ook wat scholen van binnen te bekijken.

Betrokken en actief
Elke school is natuurlijk anders maar een grote betrokkenheid van leerlingen en docenten zagen we op elke school. We werden steeds rondgeleid door leerlingen en we zagen dat ze een goede en persoonlijke relatie met docenten hadden, ze konden goed vertellen waar de verschillende vakgroepen en docenten mee bezig waren, waarvoor je bij hen terecht kon en dat er ook ruimte voor was om de docenten te benaderen buiten de lessen. De leerlingen waren echt trots op hun school en toonden enthousiast alle dingen die de scholen te bieden hebben zoals sportlokalen, de stilteruimte (kapel), muziekoptredens en de buttons en ze vertelden over de pins op hun uniformen waar hun prestaties en interesses vanaf te lezen zijn. We zagen in de gangen prikborden met persoonlijke reflecties van leerlingen en leuke anekdotes van de verschillende vakgroepen.

Voor het internationale perspectief konden we inspiratie opdoen op Holyrood High School in Glasgow waar docenten moderne vreemde talen een actieve uitwisseling met leerlingen en docenten Engels in het buitenland hebben. Een goed voorbeeld uit de praktijk, maar het hoogtepunt van dit bezoek was misschien wel de traditionele Schotse vijfgangenlunch die leerlingen voor ons hadden bereid. Deze leerlingen volgen het keuzevak ‘Koken’ en ondanks dat we na twee gerechten al wel genoeg hadden gegeten, konden we geen nee tegen ze zeggen. Ze serveerden het eten met zoveel verlegen trots dat we inclusief zelfgemaakte borstplaat braaf ons bord leeg aten…

Celebrating succes
We bezochten ook een -voorheen zeer zwakke- school in Edinburg. Hier hebben ze uitgangspunten voor leerlingen en docenten geformuleerd die altijd in elk lokaal zichtbaar zijn. Iedereen weet daarmee wat er van hen verwacht wordt en wat ze mogen verwachten van anderen. Elke leerling wordt op deze school uitgedaagd op zijn eigen niveau en waar nodig worden er stages geregeld bij lokale instellingen en bedrijven. Elke prestatie; groot en klein, binnen en buiten school, wordt zichtbaar gevierd. Ook voor de buitenschoolse activiteiten krijgen leerlingen en docenten erkenning. Deze school is een school waar leerlingen graag zijn. Docenten organiseren clubs waar leerlingen en docenten na schooltijd naartoe kunnen, zo wordt er ook na lestijd gesport, geklust, gegamed en vrijwilligerswerk gedaan. Gedragsproblemen zijn tegenwoordig uitzonderlijk, leerlingen verlaten de school met een diploma en gaan steeds vaker door naar hogere klassen na de verplichte vier jaar.

Teachers & learning
Vanuit de ontwikkeling van docenten gezien was het ook een interessant bezoek. Docenten waren ontzettend enthousiast over hun activiteiten binnen de school en scholen lijken prima in staat om de docenten de ruimte te geven om hun lessen te ontwikkelen. Zo werden er op een school vrijwillige studiebijeenkomst voor docenten georganiseerd. Docenten worden uitgenodigd om hun successen en ervaringen met collega’s te delen. Dat kan heel concreet op lesniveau zijn(een goed gelukte werkvorm, een mooie lessenserie of samenwerking) maar het is ook bedoeld om inspiratie op te doen door artikelen of boeken te bespreken. De laatste tijd zijn leerlingen steeds vaker bij deze bijeenkomsten om de docenten van feedback te voorzien en hun ervaring bij de lessen te delen.

We hebben natuurlijk maar drie scholen gezien, maar wel drie inspirerende voorbeelden van hoe een school kan werken. Dit vraagt wel iets van de organisatie van een school. We zagen een prachtige nieuwbouw op een groene locatie met veel ruimte voor sport en buitenactiviteiten. De lokalen zijn ruim en goed voorzien voor praktijkvakken, de verschillende ruimtes zijn geschikt voor het houden van presentaties, samenwerken en zelfstudie. In de lokalen staan ruime kasten met een digibord, stiften, whiteboards, grote flappen enzovoorts. Dit maakte het laagdrempelig om werkvormen in te zetten. We hebben geen lokaal gezien met meer dan 26 leerlingen, en het beleid is max. 20 leerlingen bij praktijkvakken (van LO en kunst tot exact en techniek). Dit zijn omstandigheden waar wij wel een beetje jaloers van werden.

Naast deze bezoeken hebben we ook de tijd genomen om verder te werken aan de basis van het Panora, de gezamenlijke ervaringen op de scholen hebben daarbij geholpen als inspiratiebron en onderwerp van discussie. We hebben echt een aantal elementen gezien die we zo mee willen nemen zodat het Panora Lyceum ook een school wordt waar leerlingen én docenten trots op zijn en waar grote en kleine successen gevierd worden.